PUTAR-I

A mal var huar, tawi te, tum tap a a hmul khat phuar a to, a hraw phian si avanga pawh awlsam tak chu hlim langin room pan pheina kawng ah chuan a kal phei tawih tawih a, a zak lem hlei lo. A biang ki sang vah chik hrap tai tek hnuaia a hmi vaihlo leh a behbawmina a tih bawlhhlawh khat em em atanga rawn chhuak a aw tawngchham tak mahse ring phian si hmanga zai luah luah chung chuan “keetli, keetli uchai iu” a rawn ti phei lauh lauh a, keini lah chuan ring fahrana Mariah carey hla “can’t live” tih kan lo ngaihthlak avanga khati fahrana ringa zawm a ni tih kan hriat avang leh chu aw chu kan hriat than tawh a nih avangin kan ngaithla liam mai a, chuti taka hlutna pawh kan hre chuang lo.

Kan Lalpa kum 2006, mizo thla chhiara  vawkhniakzawn thla tahrik ni 15 chhun laia ruah a sur bur bur lai chuan ka hmingin min lo ko nalh a, ka hawi buai hle. Kan interview tur chu kan state a sawrkarin a chawm zirnain awmchhun a nih avanga hamthatna hrang hrang a dawn avangin zir tura intlar pawh mi zahnih chuang an awm a, chung zingah chuan kan pahnih chuan kan thu ve khar a nih chu.  A sam ngil siau  hraw hrup zut zut pah chuan a titi siam siam a, kawm chi a ni em tih ka hriatchian loh avangin a bula thu reng chung chuan thil dang ka ngaihtuah san daih a mahse a ni zawng hlat rei phal chi a ni reng reng lo tih hostel-a kan luh tukah ka hre nghal!

Mihring pangngai ang deuhthaw ni na na na chu thlathum chhung inlam atanga kan training na tur kan pan thin avang chuan a bulah ka tal tam lo phawt a mahse le hostel-a kan han lut chiah chu eng ang mihring nge a nih tih ka hriat chian em avangin a telloin ka awm hlei thei tawh lo a ni ta ber mai. ani zawng mi putar ang niloin kann putari kha a ni miau a.

A ni chu an veng mipui leh a thanlenna khaw chhuan rawn leh tlangvalte’n a an chhaih rawn ni lo in, hmeichhiate’n a an entawn rawn nilo mah se ka tan chuan mihring rothap lutuk, pawnchhe tenghneng tak tangkai fu si aia ka duh a ni. Nula palian tak a nih loh avangin san a chak thu a sawi fo a, a chang leh a aw teng tak, tial ruai leh tawngchham tak, ring fu si chuan an te leh tuar a chutih hunah chuan a ni amah avanga ka nun kimzia leh khawvela ka hnena dah a nih avanga ka lawmzia ka sawifiah thiamsiloh hun a lo thlen thin chu!

Engvanga a thian te’n ‘putar-i’ tih hming an put tir nge ka hre chiah lova, ka hriat erawh chaw ei ai pawh a mut a thlan thin leh lehkha zir ai pawha nipui laia nilum ai thlang ngat thin ani tih chauh chu a ni. Ei san aiin mut san a hlau a, zir san aiin nilum ai san a hlauh vangin baklenga inchung panna kailawna a thlawh chhoh zat chu chhiar sak sen pawh a ni lo. Mi thatchhe tak a ni lo tih chu a khum marpang reng mai leh a thir thingrem a hranpaa hun tham zet chhunga a thawmhnaw a tlar thap thin danah chuan a chiang reng a, mahse taimaka hmingthang tur erawh chuan beih ve fe a ngai dawn a ni tih chu engtik lai pawha a khum hnuaia hmun pawimawh em em chang a zun bur sen te chuan a ti chiang hle a ni.

Mi putar chuan thufing leh tha tak tak an tu leh fate an fah a, khawtlang tan mi chhawrawm tak an ni a, ama nun ngei pawh a invawngin a hunlai na na na chuan an khaw tlangval hmeltha ber a nihloh tal pawhin insual huai , inbuan chak emaw pasal tha tak kha a ni ngei ngei thin. Kan putar-i ve hi zawng tu leh fa neih chu sawiloh a tawihpa chhai tum ber hmaah pawh jean suit nena khawvel rap hrual ngam ngat kha a ni a, dem theih lah ni miau hek lo. A kianga awmte kha dem theih kan ni bik lo a, ni sarih chhunga darkar sawmhnih pali a sangawi zawnpuite ni mah ila a pindan sawm chhunga nula tan tir pali theuh inkhungkhawm zingah khan mi tlaktlai awm miau hek lo mahse a ni kha chu mi danglam bik chu a ni chiang alawm.

Putar-i ka hriatchian hma zawng chuan mi bawrhsawm te hian daktawr an mamawh vek turah ka lo ngai a, an mamawh chauh chu sawiloh a pakin an pak huam huam thin emaw ka lo ti a, ani te chu a teuhin a hnai lo. Zan laia a ke sa hiam hiam thin tan daktawr rawn aiin orflame foot gel a pawimawh zawk a, zan laia lehkhazir tura thawh ai chuan a foot gel han hnawih hnang tura thawh kha a ni tan chuan pawimawh zawk avangin a footgel a ken lawp lawp tawh hi chuan tuman tihbuai enah kan en ngai lo. Ani zawng mi maksak sarang a nih avangin natna maksak leh danglam tak tak tepawh a lenvahna lam atangin a rawn pu haw leh nawlh thin a, a vah darhna zawh lahin kan kal ho fona thin kawng bak a pelh loh thu chauh chu kan hriat theih thin a ni thin.

Mihring heti zat lo maimizial tawh zinga zial chiang ber lawmman pek tur ni ta se; vanhnuai khuavela mihring heti zozai zingah ani aia dawn phu an awmlo ang tih theih hial deuhthaw a ni. Mi putarte chuan ro hlu tak tak chhuan engemaw zah thlenga la rin theih tur rohlu sawi kai laih laih tham an hnutchhiah a, a thenin ro hlu tak sawitham siloh te; kan putari ve thung chuan a mut dawn apiangin a pindan luahpui te hnenah thu rochhiah rapthlak eltiang a chah ziah thin. Kan lo hetih zawh thin tak avang hian a muhil lai mangang hmel chu kan chang thap a, kan lo zawhah kan hlawhtling emaw hlawhtling lo emaw kan putari a nih avangin tumah kan phun ngai lo. Tha te tea a meng lai pawh a mangan tawh nak alaiin a ni lah chuan “Ka mut veleh ka mangang hmel in hmuh chuan min lo kaitho zel rawh u”tiin thu a la chah zui. Kum li chhunga vawikhawtmah a pindan tawmpui ve na hun remchang ka hmuh ve takloh avanga a muhil mangang hmel ka hmuh velohna kha ka vanduaina berte zinga mi a ni thei awm mang e.

Mi ningkhawng hre ve ta nafam chuan a kheuha a kheuh chhah ngat a diamond kawrlum leh a sazupui kekawr dung zawng leh vang zawnga inthai kawkalh nen chuan a pen vei turh turh a, ngawi rengin a sam engtik lai pawha ding mar at leh a mut paha inphah zan thin chu a pawt mual mual a, a khi leh vei suk thin. A chhan lah chu zawhchhuah chi ziazang a ni bawk si lo! Ruilo hailo na na chu a kawrmawi tih zawngte a’n lei ve a, a thawmhnaw a hranpa liau liaua pharh tham mawi taka inbel tur chuan duang ve deuh zaih a ngai a ni tih a hriat avang a ni chek ang chu intih cher nana buh tlemte aia atta per chawi lawih tham a pum a liam thlak tir duak duak thin ni! Ria leh fip deuh tah ngaisang ngang a ni bawk a, a neih loh ang nei tur chuan engpawh a huam a, mi tana engpawhin ‘a nuam chin’ a nih laiin ani tan chuan engpawh tak tak a nih vang a niang e khapui tui te kha a fiara tui in hmiah hmiah thin ni.A mak lo ve ani zawng mi pu niloin kei leh ka thiante putari kha a ni miau va!

Chaw einaah lah nise sa a peh fun fun tawh hi chuan a hmazawna awm awm hnara chum mai duh hmel a pu a, mahse a rilru thatzia kan hriatchian avang chuan tuma’n kan hlau lem hlei lo. Chawlhni chawhnu apiangin inchung sir kila ding chungin a zai a, a thithun leh a rilphiar thlengin an zaipui niawm tak takin a awm ti tui hmel tak pho lah chuanga a aw tial tawngchham thum deuh chhap kara tial rek si chuan “aw, mei ropui” a ti fawn hlerh hlerh fo thin. A zaithiamlo a ni lo, a ngaithlatute bengfinloh mai mai vanga a tuina em em rimawi lama a hnu chhui theih a awm ta lo hi  a pawi ka ti ber mai. A ni zawng daduhi aia  1986 “cowboy love” audio cassette hrechiang zawktu kha  a ni miau a. Rimawia ril ta ngang a ni bawk a, “tingtang perh ka zir e” a ti ve bawk a, a hruipui atanga zut thla tanin “Aw, mei ropui, Aw chakna Pathian” an ti kir chhum chhum mai thin kha zawng nuihloh pawh tum mahila kan duh emaw duhlo emaw ha kha a lo de leh tha thin.

A Puma sleeper sen de vet -sakei chhukzawnga zuang lem inbelkaina rap hrual nawk nawk pah chuan a kezungtang pharh diai, a zat chhiar awlsam tak sir a a kezungte kak serh, bawk tel sen chekte a  tinhnawih sen hnawih thar hlim chu a lo chhem hiau hiau a, a ka a ang zuai a,thil pawimawh sawi tur a nieh ka rin avang chuan a bula thu hnai sawt sawt pahin ka beng ka va dawh ha a. Kum tluana a zawhna ngai bawk ah chuan lut lehin a heh sen no chek chhah tap siksawi kual pah chuan “zanah ventilation atangin em ni tv roomah ka luh ruk leh dawn” tih zawhna bawk chu a ni min zawh leh tak ni! Min zawt lo mah se a luhna tur ka hriat chian sa avangin chhang lemlo chuan ka nuih pui uar uar a, mi putar tv en chuan hriat zauna leh chanchin tharin an beng a verh em em  laiin kan putari ve thung hi chu zanlai pelh rawk thleng a Demand channel en peih kha a ni a, ani zawng khawvel ram ropui USA leh IRAQ inlaichinna aiin demand channelah hla a thlang hman angem tih khan a rilru a luah zawk a ni.

A hlim lai chuan tuman an ti thinur zo lovang tih theih khawpin a hlim thei em em a,a bula awm chu nuam tak a ni. A nui uar uar a, a hawk ang tuar tuar a, a khi ang vu a; khang zawng zawng khan a thinlung thianghlim zia leh enghelh a neiloh zia kha a lanchian tir hle thin. A ngui ni a thlen erawh kha chuan lungngaihna nasa takin a thuai nek hnu ang maiin a kehchhe hnawp fo a, awm leh ang pawh dawn mumal theiloa awm thin avangin kehthei dawm taka dawm anih loh chuan a kehchhe mai ang tih hlauhawm tak a ni. Chung hun zawng zawngah chuan kan putari chuan putar dang ang lo takin midang tana pawithei tur thil a ti duh ngailova, a aw tham vin chher chuan midang a la tih hlim hram hram thin avangin kan putari hi chu misual a ni lo tih lei leh van a awm a ni tih ka chian ang bawkin ka chiang ngam sak a ni. Heng zawng zawng vang hi a ni ang e putar dang anglo taka kan putari hi a ngainatawm bik nachhan em em.

Kan putar-i kha zawng mi danglam leh maksak tan gang kha a ni bawk a, a nun kha thawnthu namailo bu chilhkhawm ang mai a ni. Zikhlum vawmkhawm phena tlangval um uaih uaih rual a ni tawh chung khan a zirlai a ni emaw nilo emaw milem awmlohna kha chu eng bu pawh nise, eng thu pawh nise “heih shiiii” ti hui hui pahin a keu ri leh ang pawp pawp thin. A ni zawng mi danglam tangang a ni bawk a, pen hmawr ner nung khawpa exam hall atanga a rawn sen chhuah pap pap kha chuan a passi ve leh nge nge thin. Kan putar-I hi zawng mi pakhat chu a ni ve chiang alawm.

A nula dawn chauha mahse a thiante’n putari an tih khan a eih lauh lauh a, engvangin nge putari tia an koh ka hre bik lo. A ze danglam tak avang khan ka ngaina sathliah a ni lo, ka ngaina tak zet a ni. Thinrim laiin engtik lai pawhin a bulah kan va insawh their eng a, hlim lai lahin dang mawn lang vek khawpinmin lo nuihpui uar uar thei a, tap pawh ni ila a chhan hrelo mah se min tahpui ve mai theih fo ka ring thin. Mi mak sarang putari avanga ka hlim fona kha suma leichhuah tur nise zawng, mi zawng zawnga rethei leh pachhe ber ma kei hian mi neih ang awtin ka thih theih hial ak ring a ni. Ani zawng mi putari niloin kei leh ka thiante putar-i kha a ni miau a.

Ani kha  zawng mi danglam eltiang a ni nachung khan hlauh a nei ve niawm tak a  ni, kan hlauh chi hrang hrang kan lo sawi laih laihna karah rawn inrawlh vein a tui um lian magkheng fim tha tak phen atanga rawn meng kiau chunga a rawmawl tenghneg tak khai chhuak chungin “kei chu nula senior nih ka hlau ber” a rawn ti chhur chhur a.

msi Rose